Onderzoek en waardenstelling

De opeenvolging ‘verleden-heden-toekomst’ is voor SB4 leidend bij haar werk. Hoe geven de waarden uit het verleden en de kwaliteiten van nu betekenis aan de toekomst? Historisch onderzoek is voor ons een essentieel onderdeel met oog op goed begrip van de huidige situatie en als vertrekpunt voor visie en planvorming. Op basis van dit onderzoek nemen wij zelf de planvorming ter hand of reiken de kaders aan voor ontwerp en ontwikkeling.

(tuin)historisch onderzoek

Inzicht in het verleden leert ons waarom de situatie is zoals hij is. Het begrijpen en duiden van de historische context is in onze ogen essentieel bij de ontwikkeling van plannen voor kwaliteitsbehoud en -versterking van onze leefomgeving. Onze onderzoeken zijn met name gericht op specifieke parken of tuinen, regionale structuren en verbanden, kenmerkende tuinstijlen, tuinarchitectonische oeuvres, opvallende fenomenen of kenmerkend materiaalgebruik.

Inventarisatie of verkenning

Alvorens zorgvuldige (bestuurlijke) keuzes en plannen te kunnen maken, is goed inzicht in de betekenis van de bestaande situatie onontbeerlijk. Daarom is een veldverkenning altijd onderdeel van onze onderzoeken en waardenstellingen: een plek moet met eigen ogen gezien zijn om een goede inschatting en beoordeling van de situatie te kunnen maken. Het is altijd mogelijk om eerst een inventariserend onderzoek of ‘quickscan’ uit te voeren, waarbij de veld- en onderzoeksgegevens systematisch geordend en in beeld gebracht worden. SB4 adviseert dan over de te verwachten cultuurhistorische aspecten, of specifiek te behouden of te ontwikkelen elementen, of benodigde verdieping van kennis. Onze advisering kan zowel in de vorm van een uitgeschreven rapportage als door deelname in een kwaliteitsteam of begeleidingscommissie.

Cultuurhistorische waardenstellingen en waardenkaarten

Waardestellingen zijn het fundament onder de monumentenbescherming, waarbij hoofd- en bijzaken goed van elkaar worden gescheiden. Tegelijk brengen waardenstellende onderzoeken de bijzonderheden aan het licht waarmee een gebied zich in de toekomst kan onderscheiden en versterken. Een cultuurhistorische waardenstelling biedt houvast voor zowel beheer als voor ruimtelijke interventies en vormt een onderlegger en toetsingskader voor toekomstige ontwikkelingen.
In een waardenstelling wordt inzicht gegeven in de ontwikkelingsgeschiedenis van een terrein, worden aanwezige en verdwenen onderdelen en kenmerken in beeld gebracht, en gerelateerd aan vergelijkbare terreinen.

De beoordeling van de aanwezige waarden gebeurt aan de hand van de Richtlijnen Tuinhistorisch Onderzoek, zoals opgesteld en voorgeschreven door onder meer Rijksvastgoedbedrijf en Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Hierbij wordt een zorgvuldig en (wetenschappelijk) verifieerbaar onderzoek en eenduidige waarderingsmethode gevolgd.
Daarnaast maken wij cultuurhistorische waardenkaarten voor gemeenten, waarbij wordt samengewerkt met een vast team van bouwhistorici en GIS-specialisten. Ook architectonische of stedenbouwkundige waarden worden hierin opgenomen.

Thematisch onderzoek

Soms wordt gevraagd om de aandacht te richten op één specifiek thema. Hierbij kan worden gedacht aan bijvoorbeeld lanenstructuren, kloostertuinen, moestuinen of oude landwegen, die dan op gemeentelijk, provinciaal of landelijk niveau onder de loep worden genomen.
Doordat bepaalde historische fenomenen in meerdere van onze projecten naar voren komen, kan een vergelijk worden gemaakt en zijn landelijke tendensen te herkennen.

Kennisoverdracht

SB4 deelt graag de opgedane kennis met vakgenoten en geïnteresseerden door te publiceren of als spreker op te treden tijdens bijeenkomsten. Andersom nemen de onderzoekers en planopstellers van SB4 geregeld deel aan studiedagen en excursies om nieuwe kennis op te doen en gedachten met anderen uit te wisselen. En uiteraard leidt het enthousiasme ook in de vrijetijd tot bezoeken van Groen Erfgoed in binnen- en buitenland.